U pacjentów, którzy rzucili palenie, tempo pogorszenia pamięci było o 20% niższe, a płynności werbalnej o 50%. W dłuższej perspektywie oznacza to lepszy stan zdrowia poznawczego
Rzucenie palenia jest zawsze krokiem w kierunku odzyskania zdolności naszego organizmu, które zostały osłabione przez jego wpływ. „Rzucenie palenia może pomóc ludziom zachować lepszy stan zdrowia poznawczego w dłuższej perspektywie, nawet jeśli mamy 50 lat lub więcej, kiedy porzucamy nałóg” – twierdzi Mikaela Bloomberg z Instytutu Epidemiologii i Opieki Zdrowotnej University College London (UCL) w Wielkiej Brytanii i główna autorka badania opublikowanego w The Lancet Healthy Longevity, w którym przeanalizowano i zaobserwowano ten związek.
Aby dojść do tych wniosków, naukowcy przeanalizowali dane 9436 osób w wieku 40 lat lub starszych (średnia wieku 58 lat) z 12 krajów, porównując wyniki testów poznawczych osób, które rzuciły palenie, z wynikami równoważnej grupy kontrolnej, która nadal paliła.
Obserwacje wskazują, że wyniki testów poznawczych osób, które rzuciły palenie, spadły znacznie mniej niż wyniki ich palących odpowiedników w ciągu sześciu kolejnych lat. W przypadku płynności werbalnej tempo pogorszenia zmniejszyło się o około połowę, natomiast w przypadku pamięci spadło o 20%.
Ponieważ wolniejsze pogorszenie funkcji poznawczych wiąże się z mniejszym ryzykiem demencji, wyniki te stanowią kolejny dowód sugerujący, że rzucenie palenia może być strategią zapobiegawczą tej choroby. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby to potwierdzić.
Według Bloomberg dane sugerują, że rzucenie palenia może pomóc ludziom zachować lepszy stan funkcji poznawczych w dłuższej perspektywie, nawet jeśli mamy 50 lat lub więcej w momencie rzucania palenia. „Wiemy, że rzucenie palenia, nawet w późniejszym wieku, często wiąże się z poprawą zdrowia fizycznego i samopoczucia. Wygląda na to, że także dla naszego zdrowia poznawczego nigdy nie jest za późno, aby rzucić palenie”.
Według autorów odkrycie to jest szczególnie ważne, ponieważ palacze w średnim wieku i starsi są mniej skłonni do podjęcia próby rzucenia palenia niż grupy młodsze, ale w nieproporcjonalnie dużym stopniu cierpią z powodu szkodliwości tytoniu. Dowody na to, że rzucenie palenia może korzystnie wpływać na zdrowie poznawcze, mogą stanowić nową motywację dla tej grupy do podjęcia próby rzucenia palenia. „Ponadto, w sytuacji gdy decydenci polityczni stoją przed wyzwaniami związanymi ze starzeniem się społeczeństwa, odkrycia te stanowią kolejny powód, aby inwestować w kontrolę palenia tytoniu”.
Szkodliwość palenia dla zdrowia mózgu wynika częściowo z jego wpływu na zdrowie układu sercowo-naczyniowego: uszkadza naczynia krwionośne dostarczające tlen do mózgu. Uważa się również, że wpływa ono na zdrowie poznawcze, powodując przewlekłe stany zapalne i bezpośrednio uszkadzając komórki mózgowe poprzezstres oksydacyjny, spowodowany tworzeniem się wolnych rodników.
Według profesora Andrew Steptoe z wyżej wymienionego instytutu w Londynie „wolniejsze pogorszenie funkcji poznawczych wiąże się z mniejszym ryzykiem demencji. Odkrycia te potwierdzają dowody sugerujące, że rzucenie palenia może być strategią zapobiegawczą tej choroby. Jednakże, aby to potwierdzić, konieczne są dalsze badania poświęcone konkretnie demencji”.
Długotrwały efekt?
Wcześniejsze badania wykazały już krótkotrwałą poprawę funkcji poznawczych po rzuceniu palenia. Nie wiadomo było jednak, czy poprawa ta utrzymuje się w dłuższej perspektywie, zwłaszcza gdy osoby rzucały palenie w późniejszym wieku.
Aby odpowiedzieć na to pytanie, zespół badawczy przeanalizował dane z trzech trwających badań – w Wielkiej Brytanii, dziesięciu innych krajach europejskich i Stanach Zjednoczonych – w których reprezentatywna grupa uczestników na poziomie krajowym odpowiadała na ankiety co dwa lata. Badania te to: Angielskie Badanie Podłużne dotyczące Starzenia się (ELSA), Badanie dotyczące Zdrowia, Starzenia się i Emerytury w Europie (SHARE) oraz Badanie dotyczące Zdrowia i Emerytury (HRS).
Porównano ponad 4700 uczestników, którzy rzucili palenie, z taką samą liczbą osób, które nadal paliły. Obie grupy zostały dopasowane pod względem wyników początkowych testów poznawczych oraz innych czynników, takich jak wiek, płeć, poziom wykształcenia i kraj urodzenia.
Zespół badawczy odkrył, że wyniki obu grup w testach pamięci i płynności werbalnej spadały w podobnym tempie w ciągu sześciu lat poprzedzających rzucenie palenia przez uczestników jednej z grup. Trajektorie te rozeszły się w ciągu sześciu lat po rzuceniu palenia.
U osób, które rzuciły palenie, tempo pogorszenia było o około 20% niższe w przypadku pamięci i o 50% niższe w przypadku płynności werbalnej. W praktyce oznaczało to, że z każdym rokiem starzenia się osoby, które rzuciły palenie, doświadczały o trzy do czterech miesięcy mniejszego pogorszenia pamięci i o sześć miesięcy mniejszego pogorszenia płynności werbalnej niż osoby, które nadal paliły.
Jedno z możliwych ograniczeń wynika z faktu, że była to analiza obserwacyjna, więc między osobami, które rzuciły palenie, a tymi, które nadal palą, mogą nadal istnieć niezmierzone różnice. Chociaż tendencje przed rzuceniem palenia były podobne, badanie nie może udowodnić związku przyczynowo-skutkowego.
Zespół badawczy zauważył jednak, że jego wyniki są zgodne z wcześniejszymi badaniami, które wykazały, że osoby powyżej 65 roku życia, które rzuciły palenie we wczesnym lub średnim wieku, mają wyniki poznawcze porównywalne z osobami, które nigdy nie paliły, a byli palacze i osoby, które nigdy nie paliły, mają podobne ryzyko demencji dziesięć lub więcej lat po rzuceniu palenia.
